مجله دلتا

مسجد جامع عتیق شیراز، قدیمی‌ترین مسجد شیراز است که مسجد جمعه یا آدینه نیز نامیده می‌شود.

پس از ورود اسلام به ایران در تمامی دوره‌های تاریخی در کنار ابنیه‌ی تاریخی مربوط به هر دوره، حکمرانان و بزرگان مردم، اقدام به ساخت مساجدی کرده‌اند که اکنون یکی از عناصر شناخت تاریخ این سرزمین به شمار می‌روند. هر کدام از شهرهای این سرزمین که از حیث قدمت صاحب امتیاز باشند، یک یا چند مسجد تاریخی را نیز در خود جای داده‌اند. مانند شهر شیراز که مساجد کم‌نظیری از لحاظ تاریخی و ارزش‌های معماری در آن وجود دارد. در مجله دلتا به بررسی مسجد جامع عتیق می‌پردازیم.

قدمت مسجد جامع عتیق

مسجد عتیق که به آن مسجد آدینه نیز گفته می‌شود، قدیمی‌ترین مسجد شیراز است و در شرق حرم شاه‌چراغ قرار دارد، به نحوی که یکی از ورودی‌های آن از داخل حیاط حرم شاه‌چراغ است. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد این مسجد را روی بقایای عبادتگاهی قدیمی (احتمالا آتشکده) بنا کرده‌اند و حتی نقشه‌ی بنای قبلی در طراحی مسجد نیز تاثیرگذار بوده است.

این عبادتگاه قدیمی مربوط به دوره‌ی پیش از اسلام است؛ ولی به علت محدودیت در کاوش‌ها مشخص نیست متعلق به کدام یک از دوره‌های تاریخی است.

ساخت بنای این مسجد متعلق به دوران حکومت عمرولیث صفاری، دومین فرمانروای سلسله‌ی صفاریان یعنی بین سال‌های ۲۶۵ هجری قمری تا ۲۸۷ هجری قمری است. بنای این مسجد در طول حیات خود بارها مرمت شده است که بسیاری از این مرمت‌ها قدمت قابل توجهی دارند.

مسجد عتیق و حافظ

امین احمد رازی تذکره‌نویس و ادیب ایرانی قرن یازدهم هجری صاحب کتاب چهار جلدی هفت اقلیم که در سال ۱۰۱۰ هجری قمری در بخشی از کتاب هفت اقلیم خود که در مورد حافظ شیرازی است، مسجد عتیق را مسجدی می‌داند که حافظ شیرازی خود را ملزم کرده بوده تا هر شب جمعه به این مسجد بیاید و به تلاوت قرآن بپردازد.

همچنین برخی از محققان ادبی با توجه به این‌که حافظ از طریق مشاغل دیوانی (حکومتی) امرار معاش می‌کرده است، معتقد هستند که از طرف شاه اسحاق اینجو، مسئولیت دارالمصحف به حافظ داده شده بوده و علت حضور حافظ در مسجد عتیق در کنار مطلبی که امین احمد رازی گفته، این مسئولیت نیز بوده است.

مسجد جامع عتیق شیراز، قدیمی‌ترین مسجد شیراز است که مسجد جمعه یا آدینه نیز نامیده می‌شود.

پس از ورود اسلام به ایران در تمامی دوره‌های تاریخی در کنار ابنیه‌ی تاریخی مربوط به هر دوره، حکمرانان و بزرگان مردم، اقدام به ساخت مساجدی کرده‌اند که اکنون یکی از عناصر شناخت تاریخ این سرزمین به شمار می‌روند. هر کدام از شهرهای این سرزمین که از حیث قدمت صاحب امتیاز باشند، یک یا چند مسجد تاریخی را نیز در خود جای داده‌اند. مانند شهر شیراز که مساجد کم‌نظیری از لحاظ تاریخی و ارزش‌های معماری در آن وجود دارد. در مجله دلتا به بررسی مسجد جامع عتیق می‌پردازیم.

قدمت مسجد جامع عتیق

مسجد عتیق که به آن مسجد آدینه نیز گفته می‌شود، قدیمی‌ترین مسجد شیراز است و در شرق حرم شاه‌چراغ قرار دارد، به نحوی که یکی از ورودی‌های آن از داخل حیاط حرم شاه‌چراغ است. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد این مسجد را روی بقایای عبادتگاهی قدیمی (احتمالا آتشکده) بنا کرده‌اند و حتی نقشه‌ی بنای قبلی در طراحی مسجد نیز تاثیرگذار بوده است.

این عبادتگاه قدیمی مربوط به دوره‌ی پیش از اسلام است؛ ولی به علت محدودیت در کاوش‌ها مشخص نیست متعلق به کدام یک از دوره‌های تاریخی است.

ساخت بنای این مسجد متعلق به دوران حکومت عمرولیث صفاری، دومین فرمانروای سلسله‌ی صفاریان یعنی بین سال‌های ۲۶۵ هجری قمری تا ۲۸۷ هجری قمری است. بنای این مسجد در طول حیات خود بارها مرمت شده است که بسیاری از این مرمت‌ها قدمت قابل توجهی دارند.

مسجد عتیق و حافظ

امین احمد رازی تذکره‌نویس و ادیب ایرانی قرن یازدهم هجری صاحب کتاب چهار جلدی هفت اقلیم که در سال ۱۰۱۰ هجری قمری در بخشی از کتاب هفت اقلیم خود که در مورد حافظ شیرازی است، مسجد عتیق را مسجدی می‌داند که حافظ شیرازی خود را ملزم کرده بوده تا هر شب جمعه به این مسجد بیاید و به تلاوت قرآن بپردازد.

همچنین برخی از محققان ادبی با توجه به این‌که حافظ از طریق مشاغل دیوانی (حکومتی) امرار معاش می‌کرده است، معتقد هستند که از طرف شاه اسحاق اینجو، مسئولیت دارالمصحف به حافظ داده شده بوده و علت حضور حافظ در مسجد عتیق در کنار مطلبی که امین احمد رازی گفته، این مسئولیت نیز بوده است.